Chociaż każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie, istnieją pewne normy, które powinien znać każdy rodzic. Jeśli nasz maluch po upływie 9. miesiąca życia nie gaworzy lub jeśli po skończeniu 2. roku życia nie operuje prostymi zdaniami, powinniśmy skonsultować problem ze specjalistą. Nieprawidłowości w rozwoju nie muszą być objawem poważnego schorzenia, zawsze jednak należy je upewnić się, jakie podłoże mają zaburzenia mowy, które obserwujemy u naszej pociechy. W przypadku, gdy nasze dziecko komunikuje się z otoczeniem niewerbalnie, najprawdopodobniej mamy do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy. Czym jest alia prolongata, czym się chaakteryzuje i jakie są rodzaje opóźnienia rozwoju mowy?
Rodzaje i przyczyny opóźnionego rozwoju mowy
Aż u 3% przedszkolaków diagnozuje się opóźniony rozwój mowy, który obok wad wymowy stanowi najczęstszą przyczynę trudności w komunikacji u małych dzieci. Do opóźnionego rozwoju mowy zaliczamy:
- SORM – samoistne opóźnienie rozwoju mowy, inaczej proste, którego przyczyny nie zostały dokładnie poznane. Uznaje się, za SORM odpowiedzialne są czynniki związane z kształtowaniem się narządów artykulacyjnych, np. opóźniona mielinizacja włókien nerwowych oraz zaniedbania ze strony rodziców (niedostateczna stymulacja do wydawania dźwięków i mówienia)
- NORM – niesamoistne opóźnienie rozwoju mowy może wynikać z niedosłuchu lub głuchoty, zaburzeń widzenia, niesprawności umysłowej, uszkodzeń neurologicznych, zaburzeń psychicznych, a także jąkania czy chorób przemiany materii (np. fenyloketonuria)
- SLI – specyficzne zaburzenie mowy i języka, w tym przypadku problemów należy szukać nie w czynnikach anatomicznych czy medycznych, a w obszarze pamięci fonologicznej; w przeciwieństwie do SORM i NORM dziecko nie tylko ma trudności w mówieniu, ale także w rozumieniu
Opóźniony rozwój mowy – objawy
Dzieci z SORM i NORM swobodnie wymawiają głoski, choć mogą mieć problemy z wymówieniem pojedynczych głosek. Nie są jednak w stanie budować słów, a następnie pełnych wypowiedzi. Przychodzi im to trudniej i później niż rówieśnikom. Z otoczeniem komunikują się jednak pozawerbalnie, ponieważ rozumieją, co się do nich mówi (poza najrzadszymi przypadkami SLI). W późniejszym czasie, szczególnie gdy dziecko z opóźnionym rozwojem mowy nie pracuje z logopedą, obserwujemy uboższe słownictwo, a także trudności w płynnym czytaniu oraz pisaniu.
Proste opóźnienie rozwoju mowy najczęściej mija samoistnie, choć często może skutkować właśnie mniejszym zasobem słownictwa i problemami w nauce czytania i pisania, a także niepoprawnie gramatycznie mową. Dlatego nawet jeśli specjaliści potwierdzą, że dziecko jest zdrowe i opóźniony rozwój jest samoistny, nie należy zaniedbywać wspierania rozwoju mowy.
W sytuacji, gdy lekarze potwierdzą, że opóźniony rozwój mowy wynika z innych chorób, niezbędna jest pomoc nie tylko logopedy, ale także właściwego specjalisty. NORM może wynikać z zaburzeń ze spektrum autyzmu, może być skutkiem choroby neurologicznej lub psychicznej.
Wspomaganie rozwoju mowy
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia zaburzeń mowy, dziecko należy stymulować od najmłodszych lat. Czytanie bajek, mówienie do dziecka, opowiadanie o najprostszych czynnościach czy śpiewanie kołysanek od pierwszych tygodni i miesięcy życia jest niezmiernie ważne. Maluch uczy się rozpoznawać głoski, sylaby, wyrazy. Mimowolnie uczy się także struktur gramatycznych. Należy więc unikać przesadnych zdrobnień i nietypowych sformułowań.
Warto korzystać również z gier edukacyjnych, które wspierają naukę wyrazów, kolorów, nazw zwierząt czy warzyw. Zabawę dzieciom na każdym etapie rozwoju należy urozmaicać, aby jak najefektywniej je stymulować. Dzieci, u których zdiagnozowano opóźnienie rozwoju mowy, szybciej uczą się mówić między innymi dzięki układankom lewopółkulowym. Przede wszystkim jednak dzieci z zaburzeniami mowy powinny pod stałą opieką logopedy.
Artykuł powstał we współpracy z neurologopedą Dorotą Martuś.
0 komentarzy
